Ze hebben vooral veel ervaring daarmee in het werken met dialoog binnen het onderwijs. Het boek gaat over het gebruik van de dialoog met leerlingen in de klas, maar ook over de dialoog tussen leraren en leerlingen, schoolleiding en docenten en over gesprekken tussen de school en de ouders. Naast de toepassingen in het onderwijs geven ze ook voorbeelden van dialoogwerk in bedrijven.

Ik was in de tijd daarvoor veel bezig geweest met het thema ‘community building’, vooral geïnspireerd door het werk van Scott Peck op dat gebied. In zijn boek ‘The different drum’ beschrijft hij hoe gemeenschappen in het verleden vooral gebaseerd waren op overeenkomsten tussen mensen. In de tijd van de verzuiling hoorde je bij een gemeenschap op basis van hetzelfde geloof, hetzelfde ras, dezelfde levensbeschouwing of een ander element dat belangrijk was voor je identiteit. Vooral vanaf de jaren ’60 begonnen dit soort gemeenschappen steeds meer als knellend te voelen, vanwege allerlei vormen van sociale controle en vrijheidsbeperking die erbij hoorden.

Scott Peck pleit in zijn boek voor een ander soort gemeenschappen, die niet gebaseerd zijn op overeenkomsten tussen de leden, maar op respect voor de onderlinge verschillen. In zulke gemeenschappen is er veel meer ruimte voor ieders individuele vrijheid. Er ontstaat verbinding tussen mensen, maar zonder de druk om je te moeten aanpassen aan de algemeen geldende normen. Vrijheid en verbondenheid kunnen in dit soort gemeenschappen samengaan.

Een belangrijke stap om tot dit soort nieuwe gemeenschappen te komen is dat mensen onder ogen gaan zien hoe lastig het kan zijn om de ander werkelijk te accepteren, als die ander heel anders is dan jij. In de dialoog is er ruimte om dat lastige van het anders zijn te gaan ervaren, om door de moeilijkheid daarvan heen te gaan en te ontdekken dat het uiteindelijk verrijkend is als je de ander kunt accepteren in zijn of haar anders-zijn.

Mijn aanvankelijke enthousiasme voor de dialoog had er alles mee te maken, dat de dialoog een bijdrage kan leveren aan het accepteren van onderlinge verschillen en aan het bouwen van dit soort nieuwe gemeenschappen, die gebaseerd zijn op wederzijds respect.

Nu, na 18 jaar ervaring met de dialoog, inclusief het geven van een opleiding en het schrijven van een boek erover, merk ik dat er bij mij een verschuiving heeft plaatsgevonden. Aanvankelijk was ik vooral in het aspect van ‘community building’ en het respecteren van onderlinge verschillen geïnteresseerd. Je kunt dat het ‘sociale aspect’ van de dialoog noemen.

Nu ben ik me meer bewust geworden wat al die jaren dialoog met mezelf gedaan hebben. De dialoog is voor mij een intensief proces van persoonlijke ontwikkeling geweest. Het heeft een verdieping in mijn leven gebracht. Ik leef minder vanuit mijn hoofd en meer vanuit mijn hart. Ik weet beter wat ik wel wil en wat ik niet wil en ik kan beter beslissingen nemen dan vroeger. Ik heb meer zelfvertrouwen en minder angsten. Ik heb ook meer vertrouwen in het leven zelf gekregen en het vertrouwen, dat ik ermee om kan gaan, wat het leven mij ook zal brengen. En ik ervaar meer dankbaarheid voor alles wat het leven mij brengt en ook voor wat de dialoog mij gebracht heeft. Je kunt dat het ‘persoonlijke aspect’ van de dialoog noemen.

Ik ben heel benieuwd of anderen, die (veel of weinig) ervaring met de dialoog hebben deze twee aspecten bij zichzelf herkennen. Ik zie bij mezelf een verschuiving van meer aandacht voor het sociale, naar meer aandacht voor het persoonlijke aspect van de dialoog. Herken je dat bij jezelf, of is het bij jou juist andersom? Of nog iets anders? Ik vind het fijn als je je eigen ervaring daarover wilt delen. Door verschillende ervaringen naast elkaar te zetten verrijken we met elkaar het beeld van de dialoog en van wat de dialoog ons kan brengen.